Johannes 3

Gedurende het paasfeest bleef de Heere Jezus in Jeruzalem. Terwijl Hij daar was heeft Hij wonderen verricht. Het werkwoord epoiei drukt uit dat Hij dit geregeld deed. Over de inhoud van de wonderen wordt niets verteld, maar Jezus trok de aandacht van de feestvierende menigte. Veel mensen kwamen diep onder de indruk van de tekenen en wonderen die Hij deed. Ze leidden ertoe dat ze in Zijn Naam geloofden. ( Joh. 7 : 31 ) De uitdrukking ‘  in Zijn Naam geloven ‘ is kenmerkend voor het Evangelie van Johannes. ( Joh. 1 : 12 / 3 : 18 / 1 Joh. 3 : 23 / 5 : 13 ) Johannes bedoelde met deze uitdrukking dat de betrokkenen de Heere Jezus als de Messias zagen, en Hem zo hun vertrouwen gaven. ( Joh. 1 : 12 ) In dit tekstverband heeft de uitdrukking ‘ velen ‘  een bepaalde betekenis: Johannes wilde ermee aangeven dat het geloof van ‘ velen ‘slechts berustte op de tekenen en wonderen die ze hadden gezien. ( Joh. 4 : 45, 48 ) Het was een geloof zonder diepte en duurzaamheid. Van Zijn kant reageerde Jezus terughoudend op het geloof van die velen. Hij wist dat de indruk die Zijn wonderen maakten, voor de meeste mensen geen reden was om Hem op de lange termijn te volgen. 

Hierna deed Johannes verslag van een ontmoeting met een zekere Nikodemus, een schriftgeleerde met een Griekse naam. Johannes duidde hem aan met: ‘ een mens uit de Farizeeën. ‘ Iemand van de velen die getuige was geweest van de tekenen en wonderen die Jezus had verricht. 

Nikodemus was een vooraanstaande persoon die tot de partij van de Farizeeën behoorde. Hij was een schriftgeleerde, een geestelijk leider van het volk. Hij maakte deel uit van de Hoge Raad –  het Sanhedrin – en was dus een officiële vertegenwoordiger van het Jodendom. In tegenstelling tot veel andere Joodse leiders, nam Nikodemus geen vijandige houding aan tegenover de Heere Jezus. Hij verdedigde Hem zelfs. ( Joh. 7 : 51 ) Niemand kon bedenken dat deze man drie jaar later Jezus een eervolle begrafenis zou bezorgen. ( Joh. 19 : 39 ) 

Nikodemus zocht contact met de wonderlijke Rabbi. De tekenen die hij de Heere Jezus had zien verrichten gaven hem veel stof tot nadenken. Wilde hij een eerlijk oordeel over Hem kunnen vellen, dan moest hij Jezus eerst zelf gesproken hebben, daarvan was hij overtuigd. Daarom zocht hij de Heere Jezus op, om met Hem in gesprek te komen. Hij bezocht Hem terwijl het nacht was. Deze uitdrukking kun je heel goed opvatten als: zijnde in de tijd na zonsondergang, in de avonduren. Hoewel het erop leek dat Nicodemus bang was voor de publieke opinie  ( Joh. 19 : 38, 39 ) was hij absoluut niet bang uitgevallen. ( Joh. 7 : 51 ) Het lijkt er meer op dat het hem er voornamelijk om te doen was eens rustig met de Joodse Rabbi te kunnen praten. De rabbijnen waren gewend om `s nachts de Thora te bestuderen. Dat was de tijd dat iedereen sliep en ze door niemand gestoord werden. Zo was het ook met Jezus, die de hele dag in beslag genomen werd door de mensen om Hem heen. 

Zodra Jezus Nikodemus ontmoette, ontpopte Nikodemus zich als een echte leraar, en begon een verklaring af te leggen. Hij sprak Jezus aan met ‘Rabbi’, een term waarmee vooraanstaande geestelijk leiders aangesproken werden. Zijn verklaring gold als iets vaststaands en vanzelfsprekends: Jezus was een door God gezonden Leraar, die gezag uit wilde oefenen door de kracht van de Goddelijke waarheid. Waar het Nicodemus hoofdzakelijk om te doen was, ging over het feit welke openbaring daaraan ten grondslag lag. ‘ Jezus zei tegen Nikodemus: Luister heel goed naar Mijn woorden. Je kunt alleen bij Gods nieuwe wereld horen als je op een nieuwe manier geboren wordt.’

Van deze woorden begreep Nikodemus helemaal niets. Hij vroeg zich hardop af of iemand terug kon gaan in de buik van zijn moeder om nog een keer geboren te worden. Daarop duidde Jezus Nikodemus dat hij helemaal verkeerd dacht. Nikodemus wilde graag het koninkrijk van God zien, maar daarvoor was meer nodig dan een diep onder de indruk zijn van zijn macht en wonderen. Het kwam er op aan die wonderen te zien als tekenen van het Koninkrijk. Dat zou alleen mogelijk zijn wanneer Hij opnieuw geboren was, wedergeboren. De uitdrukking: ‘ opnieuw geboren ‘  is niet zo eenvoudig uit te leggen. De woorden betekenen in de grondtaal ‘ opnieuw ´  zowel als ‘ van boven ‘ . Het betreft een geboorte uit de Geest, iets dat van boven komt, van God vandaan. ( Joh. 1 : 13 / 1 Joh. 4 : 7 ) Het wordt niet helemaal duidelijk of de reactie van Nikodemus uit onbegrip of ironie voortkwam, maar het is aannemelijk dat het laatste het geval was. 

Jezus zei: ‘ Wie op een gewone, menselijke manier geboren wordt, zal een keer sterven. Maar wie geboren wordt door de Geest, zal eeuwig leven. Wees daarom niet verbaasd over mijn woorden, die aangeven dat jullie op een nieuwe manier geboren moeten worden. Denk aan de wind. Die waait waarheen hij wil. Je hoort hem, maar je weet niet waar hij vandaan komt, en waar hij naartoe gaat. Zo is het ook met de Geest. Want Hij hoort bij de geestelijke wereld. En ieder die door de Geest geboren is, hoort ook bij de geestelijke wereld. 

Het bleef Nikodemus allemaal onduidelijk. Nogmaals vroeg hij hoe het zat. De Heere Jezus keek Hem op Zijn beurt ietwat ironisch aan en vroeg hem: ‘ Begrijp je dat niet? Je bent toch een leraar van het volk van Israël? Luister heel goed naar Mijn woorden. Ik vertel jullie over de hemelse wereld die Ikzelf ken en gezien heb. Maar jullie geloven Mij niet. Jullie geloven Mij niet eens wanneer Ik jullie iets over de aardse wereld vertel. Daarom zullen jullie Mij al helemaal niet geloven wanneer ik het over de hemelse wereld heb. Nog nooit is er iemand van de aarde omhooggegaan naar de hemel. Alleen de Mensenzoon, die eerst vanuit de hemel naar de aarde kwam. Mozes zette in de woestijn een koperen slang hoog op een paal. Net zo moet de Mensenzoon een hoge plaats krijgen, eerst aan het kruis, en daarna in de hemel. Daardoor krijgt iedereen die in Hem gelooft, het eeuwige leven. Want Gods liefde voor de mensen is zo groot dat Hij Zijn enige Zoon gegeven heeft. Iedereen die in Hem gelooft, zal niet sterven, maar voor eeuwig leven. God heeft Zijn Zoon naar de wereld gestuurd om de mensen te redden. Niet om hen te veroordelen. Want wie in de Zoon gelooft, zal niet veroordeeld worden. Maar de mensen die niet in Hem geloven, zijn al veroordeeld. Zij zullen gestraft worden omdat ze niet willen geloven in de enige Zoon van God. Zo zijn die mensen veroordeeld: de Zoon kwam naar de wereld, als het ware Licht voor alle mensen, maar de mensen kozen voor het donker. Dat zie je aan hun slechte daden. Iemand die slecht leeft, heeft een hekel aan het licht. Hij vlucht weg van het licht, want hij wil zijn slechte daden verborgen houden. Maar iemand die goed leeft, en trouw is, zoekt het licht juist op. Dan wordt duidelijk dat hij dicht bij God leeft. ‘ 

Het waren glasheldere uitspraken van de Heere Jezus: wie in gemeenschap met God leeft, in overeenstemming met Zijn wil, is een kind van God. 

Hoeveel Nikodemus van de wijze woorden van Jezus heeft meegekregen, is niet duidelijk. Hij heeft Hem verdedigd voor het Sanhedrin, en later Zijn begrafenis bijgewoond. 

De Rooms Katholieke en orthodoxe kerk heeft Nikodemus heilig verklaard en zijn naamdag vastgesteld op 3 augustus, of op 2 augustus, de dag waarop er resten van Stefanus, Nikodemus en Gamaliël gevonden zouden zijn. 

Gezien het feit dat hij de Heere Jezus in de nacht opzocht, heeft Calvijn hem verweten dat hij een conformist zou zijn. Nikodemus ging in gesprek met de Heere Jezus, maar bleef tegelijkertijd zijn functie in de synagoge bekleden. Hij bezocht Zijn begrafenis, maar behield zijn banden met het rabbinaat. Daarom werd hij scherp veroordeeld door Calvijn. Dirk Volkertszoon Coornhert  ( een veelzijdig man, theoloog, kunstenaar, musicus en publicist ) voerde hierover een scherpe dialoog met de reformator. 

Wij laten Nikodemus, en alle andere genoemde personages achter, en verwonderen, verblijden en geloven in de Heere Jezus Christus, de Zoon van God!