Genesis 37 : 1 – 11

Dit is de toledoth, de verdere geschiedenis van Jakob. 

Terwijl zijn broer Esau zich in Edom gevestigd had, ging Jakob in het land Kanaän wonen, het land waar zijn vader Isaak als vreemdeling gewoond had. Jakob vestigde zich in de buurt van Hebron ( Gen 27 : 14 ). Terwijl je zou denken dat er nu een beschrijving van het levensverhaal van Jakob begon, betreft de geschiedenis voornamelijk het verhaal over Jozef. Het is niet zo moeilijk om de reden daarvan te achterhalen. Het gaat om de thematische samenhang die je in de contextuele geschiedenis vind. De eerdere thema`s over koningschap, nakomelingen, land en de Goddelijke zegen worden verder uitgewerkt. De levensgeschiedenis van Jozef laat zien dat de beloften die de Elohim eens aan Abraham had gegeven, voor een deel tijdens het leven van Jozef in vervulling zijn gegaan, om vervolgens heen te wijzen naar een verdere toekomstige vervulling bij de komst van de Messias. 

Een van de jongste zonen van Jakob, Jozef, was een jongen van 17 jaar toen hij met zijn broers de kudde hoedde. Hij werkte als zoon van Jakobs geliefde vrouw Rachel als herdersjongen samen met de broers die zijn vader bij andere vrouwen gekregen had. Gen. 37 laat duidelijk zien dat er niet zo’n liefdevolle verhouding bestond tussen Jakob en de zonen van Lea. In deze lijn kun je aannemen dat de verhouding van Jakob met de zonen van zijn slavinnen Bilha en Zilpa nog minder was. Deze gegevens verklaren voor een deel de slechte verhouding die Jozef had met zijn broers. Jozef verspreidde geruchten bij zijn vader over de activiteiten van zijn broers. Het woord ‘ gerucht ‘ dat de Bijbel hier gebruikt betekent in de grondtaal ‘ negatieve geluiden ‘ . Het lijkt er op dat Jozef zijn broers bij zijn vader in een kwaad daglicht wilde stellen. Toch is dat niet zo vreemd wanneer je jezelf bedenkt dat Ruben, de oudste, na het overlijden van Rachel, met de slavin van Jakob naar bed ging, en zo zijn vader onteerde. ( Gen. 35 : 22 ) Deze daad van Ruben was een poging van Ruben om de macht en de leiding van de familieclan naar zich toe te trekken en zijn rechten als eerstgeborene te laten gelden. 

Wanneer je je realiseert dat Jakob feitelijk alleen maar zielsveel van Rachel hield, en de andere vrouwen min of meer opgedrongen kreeg van zijn schoonvader, en zijn vrouwen, begrijp je dat Jakob zielsgelukkig moet zijn geweest met de geboorten van Jozef en Benjamin. Het laten blijken van voorkeur en het bevoorrechten van één van de kinderen of vrouwen was een diepgeworteld probleem binnen de complexe familie van Jakob. Daarvan lees je de treurige voorbeelden overal. Isaak hield meer van Esau dan van Jakob, Rebekka hield meer van Jakob dan van Esau, en Jakob hield meer van Rachel dan van Lea. Deze voorliefde projecteerde Jakob op Jozef. Het is dan ook geen wonder dat zijn andere zonen een hartgrondige hekel voor Jozef ontwikkelden. Deze hekel sloeg om in haat toen Jakob een bijzonder luxe en mooi bovenkleed voor Jozef liet maken. De broers namen vervolgens niet eens meer de moeite om met Jozef te praten. De vrede was ver te zoeken in de tenten van de familie, en de familierelaties stonden constant onder druk. Deze nare situatie werd nog erger toen Jozef dromen kreeg en deze zonder voorbehoud aan zijn broers vertelde. Jozef had totaal niet in de gaten wat de uitwerking van het vertellen van zijn dromen zou zijn. Gedreven, vol vuur en bijzonder beeldend vertelde hij zijn eerste droom. In zijn droom zag hij dat hij samen met zijn broers schoven aan het binden was op het veld. Toen zag hij dat zijn schoof overeind kwam en de schoven van zijn broers overeind kwamen en om zijn schoof heen gingen staan, om zich vervolgens op oosterse wijze diep neigend neer te buigen. De broers hadden geen verdere uitleg nodig om in een uitbarsting van ironie, gecombineerd met haat aan Jozef een retorische vraag te stellen. ‘ Denk jij nu echt dat je over ons zult gaan heersen? Dat geloof je toch zelf niet?’ 

In de tweede droom, over de zon, maan en elf sterren die voor Jozef buigen werden nu ook de vader en moeder van Jozef betrokken. Toen Jozef deze droom aan zijn vader vertelde, kreeg hij ook van hem een terechtwijzing. Het woord dat hier in de grondtaal gebruikt wordt geeft boosheid aan, en gezag. Jakob vond kennelijk ook dat zijn zoon te ver was gegaan, en berispte hem. Desalniettemin maakten de dromen indruk op Jakob. Hij bewaarde de woorden, onthield ze en overlegde ze in zijn hart. Beide dromen hadden ontegenzeggelijk dezelfde betekenis. Er zou een dag komen dat de familie van Jozef zich voor hem neer zou buigen en hem zou dienen. Dat dezelfde droom twee keer herhaald werd, benadrukte de zekerheid van de vervulling. ( Gen. 41: 25, 32 ) Toch werd de naam van God niet genoemd, zoals je dat bij andere droomuitleggingen in de Bijbel wel vindt. Om die reden was het Jakob nog onduidelijk of de dromen van zijn zoon wel openbaringen van God waren. De broers hadden daar sowieso al totaal geen geloof voor. Zij haatten Jozef nog meer. ( vs 5, 8 ) Zij werden door een ernstige jaloerse boosheid bevangen (vs 11 ) die verder ging dan haten, en mogelijk tot gewelddadige vergeldingsacties zouden kunnen leiden. Het was nog maar een kwestie van tijd, dan zou de spanningsvolle bom die er inmiddels in de clan van Jakob was ontstaan, ontploffen. 

Maar ondanks de spot en haat van de broers, zou de betekenis van de droom in vervulling gaan. ( Gen. 41 : 38 – 44 / 45 : 8, 26 ) Dit eerste gedeelte uit de toledoth van Jakob, leert je om voorzichtig te zijn met mensen van wie je weet dat ze de Heere oprecht liefhebben, eren, dienen en vrezen. 

Zij hebben een hemelse engelenmacht om zich heen, Meer dan dat. De God van hemel en aarde is hen toegedaan.