We mogen het niet vergeten!

De bus rijdt het plaatsje Sachsenhausen binnen. Dit is de lange weg waar ze langs liepen Ze moeten al doodmoe zijn geweest. Geen mens vroeg hoe de reis was geweest. Onderweg waren er verdwenen. Doodgedrukt in de overvolle wagons, bezweken van uitputting. Elk station waren er de honden, en de bewakers. Soms stonden ze urenlang stil. Sporadisch werd er wat brood en water de wagons binnen gegooid. Doodsbang en ontdaan lieten ze zich door de machtig uitziende SS-ers wegleiden van hun leven om dood te gaan. 

Mijn leerlingen weten nauwelijks iets over de Tweede Wereldoorlog. Ze kijken ongelovig als ze horen dat er tussen de 60 en 72 miljoen mensen omgekomen zijn. Daaronder minstens 22 miljoen soldaten. Filmpjes die we op weg van Nederland naar Berlijn laten zien maken de nodige opmerkingen los. Maar echt beseffen, dat begint nu pas. Onze gids monstert de groep. Daar gaan we, dezelfde weg langs. Dikke jassen, mutsen, en stevige wandelschoenen. Zij hadden hun versleten kleren, en daarna die gestreepte kampkleding. In kamp Sachsenhausen, 35 km van Berlijn, kan het met gemak twintig graden vriezen. Met de snijdende wind was de kou nog vele malen erger vertelt de gids. De sinistere omgeving zorgt ervoor dat het gelach en gepraat van de jongelui vanzelf verstomd. 

Een witte toren doemt op. “Arbeit macht frei “  staat er. Ze gingen er doorheen om nooit meer rust te krijgen. Om doodgeschoten te worden vanaf de Turm. Aan de galg gehangen te worden, toe te moeten kijken hoe hun medemensen de dood ingedreven werden. Om door Demütigung te sterven. Een hele dag te rennen om schoenzolen te testen voor het Reich. Dood neer te vallen van uitputting. Zelfmoord te plegen door wanhopig in het stroomdraad te rennen. 

Van de 200.000 mensen die hier tussen 1936 en 1945 in detentie gingen, stierven er minstens 50.000 door honger, marteling, executie of medische experimenten van de SS.Ze kregen een “ GenickschuB “ als ze zich uit moesten kleden voor een medisch onderzoek. Hun lengte werd opgemeten, maar achter de muur waarop de meetlat bevestigd was, stond een soldaat die door een kleine opening achter in de nek van het slachtoffer schoot. Zwijgend lopen we over het gruwelijke terrein. Overal staan bordjes waarop staat dat we niet op het gras mogen lopen omdat daaronder de as van duizenden doden ligt. Een kleine binnenplaats waar ze gefusilleerd werden. Daarachter een lijkenkamer, en de ovens. Langs een lange muur zien we handgeschreven brieven in alle talen. Zo lezen we de afscheidsbrief van een Hollandse verzetsman aan zijn vrouw.  Het kamp is na de bevrijding niet gesloten. Het was gelijk weer nodig om tegenstanders van de Russische bevrijders op te bergen. Ook zij werden gemarteld en gedood. 

Mijn leerlingen zijn diep onder de indruk. We zien foto`s van maskerachtig uitziende gezichten. Jonge mannen die krijgsgevangen waren gemaakt. De ontzetting en ontberingen staan op hun gezicht.

Als we naar de uitgang lopen komt er een jongen naast me lopen. Hij zegt: “ mevrouw wat zitten wij dan te zeuren over ons leven dat zo ongelooflijk rijk is! “

Ik zeg niets.

Ik kijk opzij en zie tranen. 

 

https://www.youtube.com/watch?v=McCDWYgVyps