Een heerlijke vrije dag vandaag, mijn verjaardag. Straks komen de kinderen thuis. Vanuit de studentensteden waar ze hun domicilie hebben, zullen ze met hun gelach en gedoe ons huis weer vullen, supergezellig! Ik kijk op mijn mobiel of er al app-jes zijn die aangeven hoe lang het nog duurt voor ze er zijn.
Nog even wat verse bloemen halen voor op de glazen tafel, dat kan nog net. Het heeft geregend vannacht maar het belooft een stralende dag te worden.
Op het moment dat ik naar buiten stap open ik de brievenbus, zou er al post zijn? Een pakje, bruin inpakpapier, een beverig handschrift.. Ik scheur snel en nieuwsgierig door de lagen pakpapier heen en vind het boek. De harde kaft staat wat uit, bobbelig papier, een krullerig handschrift. Doorgelopen inkt, een paar moeilijk leesbare woorden: “Verrassing voor jou van opa”
Verbijsterd zak ik neer op de onderste traptrede, mijn gedachten overbruggen tijd en ruimte. Mijn opa. Het verhaal dat hij zo vaak verteld heeft, beleef ik opnieuw. Ik ben tien, hij is tachtig. De bevrijding herleeft:
“Arnhem, september 1945. De parachute waaiert wijd uit, een korte ruk aan het koord, soldatenlaarzen bonzen neer op de uitbundig bloeiende heide. Geen tijd te verliezen! Met korte, felle bewegingen van het mes gaan de lijnen door. Spiedende blikken, bukken, zigzaggend en uiterst alert en gespannen rennen richting het apocalyptisch aandoende scenario dat voor hem opdoemt. Al rennend probeert de soldaat contact te krijgen met de divisie Tevergeefs, keer op keer hapert de zender, korte knetter-achtige geluiden bezorgen hem een gevoel van wanhoop.
Voor hem glinstert water, het moet de Rijn zijn. Maar waar blijven de anderen?
Artillerievuur ratelt onophoudelijk. En dan, daar rechts vóór doemen enorme monsters op in het schemerige ochtendlicht. Tanks!? Hier ? Dat kan maar één ding betekenen, er is iets heel erg misgegaan!
Verstijfd van schrik staat hij even stil, is er nog tijd om weg te komen? En welke richting moet hij uitgaan? “my Lord, help me!” bidt hij mompelend tussen zijn van schrik verstijfde lippen. Het moet een SS- divisie zijn, de donkere doodskop die hij ontwaart laat daar geen enkele twijfel over bestaan. Wat begint een nietig mensenkind tegen deze overmacht?
Met een scherpe draai ziet hij de tanks naar links afbuigen, richting de Rijn. Ze hebben hem niet gezien, ongelooflijk! De enorme geweerlopen blijven stil, nog wel. Straks zullen ze hun vuurspuwende en vernietigende werk doen, niets en niemand ontziend. Voor Matthew betekent deze wending: leven!
Als een kanonskogel rent hij verder, en probeert op zijn kompas richting te bepalen. Het Britse bruggenhoofd moet zich in dezelfde richting bevinden als die waar de tanks zich heen spoeden. Dit is een ramp! Hij moet het XXX Corps zien te bereiken! De dropzones zijn in Duitse handen, en niemand die het weet!
Opnieuw knettert de zender, geen enkel contact mogelijk, geen enkele code is toereikend om een boodschap door te geven.
Ineens doemen de contouren van een gebouw voor hem op, doods en verlaten. Hij ziet een uithangbord: CAFÉ. Met scherpe blik ziet hij dat er iemand binnen is. Hij waagt het er op en opent de deur naar de gelagkamer. Een donkere jongen van zijn eigen leeftijd kijkt hem verbijsterd aan. Een Joods aandoend uiterlijk, schat Matthew. In één oogopslag begrijpt de jongen de situatie, legt zijn vinger op de lippen en trekt Matthew achter de bar. “You’re an Englishman? “Yes, he is. Matthew probeert de jongen uit te leggen dat zijn radio kapotgegaan is bij de landing. Die begrijpt hem, en duwt hem tegen de grond achter de bar. Met een sprong is hij bij de juke-box die in de hoek van de gelagkamer staat. Hij opent de kast en morrelt even. Een enorm geluid vult de ruimte, hij zet de muziek aan. Maar Matthew ziet dat hij ook een pakje uit de kast haalt. Hij haalt de knopen uit de touwtjes, wikkelt een radio tevoorschijn en overhandigt die aan hem met een kleine lach. Morrelen, een korte knetter, maar daar is het contact! Binnen enkele minuten seint Matthew zijn alarmerende berichten de wereld in. Dan zakt hij weer neer op de bodem achter de bar. Even kijken de jongens elkaar met glimmende ogen aan. Dan horen ze opnieuw felle artilleriebeschietingen. “ I have to go” zegt de één, en de ander vult aan: “May the Lord bless you and your friends.”
Twee paar jongenshanden grijpen inéén, twee paar ogen kijken elkaar aan in een hoopvol begrijpen.
Dan verdwijnt de soldaat in het schemerige licht. Matthew hoort nog even zijn snelle tred op het buitenpad.
“En zo”, vertelde mijn opa, “heb ik als onderduiker mee mogen helpen aan de bevrijding van Arnhem.
Altijd als ik zo’n apparaat zie staan beleef ik deze momenten opnieuw. De soldaat verdween nadat hij via de radio zijn eigen compagnie gevonden had. Of hij de slag om Arnhem overleefd heeft weet ik niet, maar in mijn gedachten is hij de personificatie van de bevrijding. “
Ik antwoordde lange tijd niets. Toen zei ik :”Opa! Ik zou naast u willen zitten onder die bar, en alles meebeleven! ”
