Pleegzorg met een gouden randje.
Van alle jongeren tot 23 jaar die in Nederland wonen krijgen er ongeveer vijfhonderdduizend pleegzorg. Dat is bijna 1 op de 10 jongeren.
Jeugdzorg, het geheel van jeugdhulp, jeugdbescherming, en jeugdreclassering, is bedoeld voor jongeren tot 18 jaar en kan verlengd worden tot 23 jaar. Ruim 15 duizend jongeren met jeugdzorg waren 18 jaar of ouder. De verantwoordelijkheid voor jeugdzorg is in handen van de gemeente. Wanneer de gemeente de zorg direct aan de zorgverlener vergoedt, is sprake van zorg in natura. Het is ook mogelijk dat de jeugdhulp wordt ingekocht met een persoonsgebonden budget (pgb). In 2018 maakten ruim 20 duizend jongeren gebruik van een pgb voor jeugdhulp, 14 duizend van hen ontvingen tevens jeugdhulp in natura.Nederland telde op 1 januari 2020 bijna 3,4 miljoen jongeren van 0 tot 18 jaar. Van hen ontvingen 409 duizend jongeren jeugdhulp in natura. Dat is bijna een op de acht jongeren.Tussen gemeenten bestaan grote verschillen in jeugdhulpgebruik. In gemeenten in het noordoosten van Nederland en het midden van Limburg kreeg meer dan 12,5 procent van de jongeren jeugdhulp. In tien gemeenten was dit percentage lager dan 7.
Ik koester grote bewondering voor mensen die in de Jeugdzorg, Jeugdreclassering en Jeugdbescherming werken! Zij moeten dagelijks met immense problemen omgaan. Dat vraagt een enorm hoog stressbestandigheidslevel. Daarom vroeg ik een pleegzorgmedewerker om iets meer over haar beroep te vertellen. Dat vond ze prima, en we hadden in no-time een afspraak voor een vraaggesprek. Monique is een hartelijke vrouw die zelf al volwassen kinderen heeft. Ze is een opgeruimd type met een natuurlijk aandoende belangstelling voor de pleegkids die aan haar zorgen zijn toevertrouwd. Ik wil graag iets meer over haar weten, en ook over haar beroep! Op een regenachtige zomer middag beginnen we een geanimeerd gesprek.
Monique, wil je mij iets over je levensloop vertellen?
Ik kom niet uit Zeeland, maar uit het midden van het land. Van jongs af aan wilde ik iets voor kinderen doen, ik wilde ze graag helpen. ik volgde de Mavo en koos daarna voor agogisch werk. Mijn neefje is door een tumor in zijn ruggenmerg gehandicapt. Dat vond ik erg zielig. Ik wilde in een kindertehuis gaan werken en koos daarom voor de opleiding agogisch werk. Mijn stages liep ik op een kinderdagverblijf en op een basisschool . In eerste instantie dacht ik aan een baan op een kinderdagverblijf, maar kwam door mijn huwelijk in Zeeland terecht, op een medisch kleuterdagverblijf van Juvent, het MKD . Ik heb daar 25 jaar met veel voldoening gewerkt. Je loopt een klein stukje mee in het leven van een jong kind en kunt de ouders ondersteunen in hun pedagogische vragen. Welke ondersteuning heeft het kind nodig, welke school , welk soort onderwijsbehoefte heeft een kind, wat heeft een kind nodig voor zijn persoonlijke begeleiding, dergelijke vragen. De leeftijd op het kinderdagverblijf varieerde van 2,5 tot 6 jaar.
Door een reorganisatie kwam ik in de residentiële zorg terecht, dat is de zorg voor een groep kinderen die je 24 uur per dag begeleid. Het was een groep van 12 tot en met 18 jaar, kinderen met een licht verstandelijke beperking. We begeleidden en ondersteunden de kinderen met hun ouders.
In alle hulpverlening heb je met veel regelgeving te maken. Er is geen kind dat erom vraagt om uit huis geplaatst te worden, Maar de maatschappij met haar vele problemen zorgt ervoor dat het wel gebeurd. De hulpverlening moet in staat zijn om zowel het kind als de ouders te ondersteunen.
Wat is pleegzorg precies?
Ik zie in pleegzorg een kans om een kind dat door omstandigheden niet thuis kan wonen een thuis te bieden. Pleegzorg biedt de mogelijkheid voor een kind om zo normaal als mogelijk is in een gezinssituatie op te kunnen groeien.
Pleegkinderen zijn kinderen die een kans krijgen. Ik zie bij pleegkinderen veel verdriet ze hebben bijna altijd met loyaliteitsconflicten te kampen. Hierdoor zetten ze zich af tegen hun opvoeders of pleegouders. Dit is een gevecht. Ik zie ook altijd een zoektocht naar wie ben ik, en wie mag ik zijn. Ouders houden onvoorwaardelijk van hun kind, maar pleegouders niet altijd helaas.
Wat zie je in pleegouders?
Heel veel verschillende dingen. Pleegouders staan open voor het zorg bieden aan een niet biologisch kind. Dat is heel mooi, maar ik zie soms ook een gevecht dat ze moeten voeren. Ik zie in pleegkids een loyaliteitsconflict zo van : ik moet “ mama” tegen mijn pleegouder zeggen, maar kan ik dat?
Ik zie vooral de gedrevenheid om iets voor een ander te betekenen. er zijn mensen die voor het pleegouderschap kiezen, er zijn ook mensen die een netwerk – pleegouder zijn. Dat zijn opa` s oma `s en buren. Daarbij zie ik wel verschil in de begeleiding. het netwerk kan het gevaar in zich hebben dat het kind niet echt aan durft te geven hoe het zich voelt.
Bewust voor het pleegouderschap kiezen is het meest ideale voor de pleegouders, maar voor het kind is een netwerk pleegouderschap het meest ideaal.
Wat is het meest voorkomende probleem bij het pleegouderschap?
Dat is het loyaliteitsconflict. Een kind dat zijn pleegouders afwijst omdat dat kind het gevoel heeft dat het niet van die pleegouder mag houden. Het is uiterst belangrijk dat de biologische ouders toestemming geven om de kids van de pleegouders te laten houden, pas dan kan een kind zich gaan ontwikkelen. .
Een biologische ouder moet altijd bij het kind betrokken blijven. Het zou het beste zijn voor het kind dat de biologische ouder de pleegzorg goedkeurt.
Het meest schrijnende vind ik wanneer de emotionele toestemming er niet is, dan blijft een kind bij de eigen ouders tegen een muur aanlopen. Zo wordt de ontwikkeling gestremd. Het kind blijft twee kanten op getrokken worden.
Jeugdzorg bieden is een moeilijk vak. Je moet als jeugdbeschermer beslissingen nemen waar je nooit alle partijen mee tevreden stelt. Het is een zwaar beroep. Op het moment dat een situatie onder druk komt te staan, komt het in het nieuws, maar nooit positief. Terwijl er ook hele mooie resultaten geboekt worden in de Jeugdzorg. Dit gegeven legt een grote druk op de jeugdwerkers. Door de reorganisatie van de Jeugdzorg is er heel veel verschuiving geweest tussen de medewerkers. Hierdoor ontstond een personeelstekort. Ik heb het idee dat we nu in een iets rustiger vaarwater terecht gekomen zijn, maar helemaal ondervangen kunnen we het personeelsverloop nooit.
Het overdragen van kinderen ( casussen ) aan andere collega `s is niet ideaal maar is helaas onoverkomelijk. Er is geen collega die zijn pupillen graag aan een andere collega overgeeft maar het kan soms niet anders, door het verloop van het personeel.
Persoonlijk denk ik dat Jeugdzorg een golfslagbad blijft, waarbij er constant grote druk op jeugdzorgwerkers uitgeoefend zal worden.
Tot op welke leeftijd zijn mensen pleegouder?
Dat kan heel verschillend zijn. Ik heb een meisje van 26 in mijn portefeuille dat voor haar broertje van 17 zorgt. Ik ken opa` s en oma` s die tot op hoge leeftijd voor hun kleinkinderen zorgen. Zolang een mens zich fit voelt om nog voor een kind te zorgen, is het goed. Het is uiterst belangrijk dat een echtpaar goed kan samenwerken en helemaal voor pleegzorg gaat. Een pleegzorg ouderpaar moet elkaar ondersteunen en kritisch zijn naar de ander over de opvoeding. Het moet een sterk team zijn. Ouders moeten één lijn kunnen trekken.
Wil je een mooi / ontroerend moment uit je werk delen?
Het zit in kleine dingen. Een meisje dat voor een onderzoek naar Jeugdzorg komt en naar je lacht. In de corona tijd kwam ik bij de kids thuis voor een videocall naar hun ouders. Je probeert afstand te houden, maar ze klimmen toch bij je op schoot. Dat kinderen zich veilig bij je voelen is fantastisch.
Maar ook als een jongen van 17 binnen een jaar een stuk volwassen geworden is, en dat bij een evaluatiegesprek te horen krijgt. Dat kleine lachje kan mij enorm ontroeren, dat vind ik echt heel leuk.
Zijn er ook moeilijke momenten tijdens je werk?
Ik vind heel schrijnend om het verdriet van ouders te zien. Ik zie achter hun boosheid het verdriet dat het hun niet lukt om zelf voor het kind te zorgen. Ik vind dat hele moeilijke situaties. Ik heb weleens een ouder begeleid die zo intens haar best deed terwijl het toch niet lukte. Ik zie veel tranen, en wil dan graag meevoelen. Ik sla een arm om hun schouders, en lijdt met hen mee. Ik vind dergelijke situaties moeilijk, maar juist daarom vind ik mijn werk mooi.
Doe je dit werk vanuit een bepaalde geloofsovertuiging?
Nee niet direct. Ik ben niet gelovig opgevoed maar ging vanaf mijn 5e jaar naar de kindernevendienst van de PkN. Daar hoorde ik de verhalen uit de Bijbel. Ik waardeerde het samenzijn met andere kinderen en na mijn twaalfde gingen we als kinderen ook naar de kerk en deelden we de verhalen. Ik herinner mij nog de kleurplaten en het gevoel van het er mogen zijn Hoewel ik later niet naar de kerk ben gegaan, heb ik dat altijd als iets heel moois ervaren.
Ik geloof dat er hierna iets is, ik geloof dat er iets voorbestemd is. Of dat door God is dat weet ik niet zo goed. Ik bedank op mijn manier “ iemand “ voor al het goede. Ik geloof dat er altijd iemand over mijn schouder meekijkt om mij een weg te wijzen.
Mijn moeder is in kindertehuizen van de Katholieke kerk opgegroeid daar had ze het niet zo goed. Mijn vader was een stille en teruggetrokken persoonlijkheid, die praatte niet zoveel. Wij hebben onze kinderen veel normen en waarden meegegeven.
Voor mij is ieder mens gelijk. Wij begeleiden veel gereformeerde gezinnen, die laat ik in hun waarde, en zal ze altijd ondersteunen in hun eigen normen en waarden .
Uit dit vraaggesprek groeit het beeld van een dappere hardwerkende persoon die haar leven in dienst van de naaste stelt. Ik zie een vrouw met een grote liefde voor kinderen die het niet zo gemakkelijk hebben. In de loop van de tijd hebben we samen al veel meegemaakt. In bijzondere situaties was ze er altijd met een extra telefoontje, een appje, of gewoon een extra afspraak. Dankzij haar levenservaring weet ze de juiste adviezen te geven. Daar heb je als pleegouder heel veel aan. Beschadigde kinderen scheppen soms hele lastige situaties. Het is niet te zeggen hoe verdrietig een kind is wanneer de eigen ouder niet op de afgesproken tijd aanwezig is, soms helemaal niet komt. Het kind zoekt in zijn grote loyaliteit altijd een verklaring – tot die er niet meer is.
Pleegzorg, niets kan moeilijker zijn, niet kan mooier zijn. Samen met de instanties komen pleegouders, kids, en alle betrokkenen er toch steeds weer uit. Dat is iets om heel dankbaar voor te zijn!