Rome ( 4 )

Aan het einde van de Via dei Fori Imperiali bevindt zich een van de grootste en meest plechtstatige bouwwerken van de Romeinse kultuur:  het Colosseum. 

Dit geweldige amfitheater heeft zelfs nu nog iets van zijn oude glans en luister, terwijl er eigenlijk alleen nog maar brokstukken van over zijn. In dit immens grote openluchttheater werden Joodse gevangenen als slaven tewerkgesteld. De oorspronkelijke naam van het amfitheater is Amfitheater der Flavier, in de volksmond heet het Colosseum. Het dank deze naam aan het woord kolos. 

Al in de 8e eeuw vertelde de eerwaardige Beda: ‘ Zolang het Colosseum er is, bestaat Rome. Als het Colosseum instort, dan is het met Rome gedaan. Maar als Rome valt, dan stort de hele wereld in. ‘ 

Maar toen er na de roofovervallen van de Noormannen en Vikingen alleen nog maar een skelet overbleef van het Colosseum lieten de Romeinen het geweldige bouwwerk teloorgaan. Tot ver in de 18e eeuw werd het Colosseum als steengroeve gebruikt. Er lag zoveel steen in het Colosseum dat je van het materiaal zonder meer een stad kon bouwen. Tussen 1740 en 1758 liet paus Benedikt XIV een avenue naar het Colosseum aanleggen, en richtte hij een kruis op bij de hoofdingang, waar volgens de legende duizenden martelaren hun leven gegeven hadden  voor hun geloof. 

Gekruisigd, levend verbrand, of verslonden door wilde dieren. Drie eeuwen lang werden de christenen om hun geloof vervolgd. Zodra een keizer zich bedreigd voelde, of een zondebok zocht, werden de christenen het doelwit van felle vervolgingen. De geschiedschrijver Tacitus beschrijft hoe afschuwelijk keizer Nero de christenen van Rome de eerste jaren na de kruisiging van de Heere Jezus behandelde. Het begon met een hevige brand, die Nero zelf aangstoken zou hebben, om ruimte te scheppen voor zijn eigen ontwerpen. De keizer zocht een zondebok die de aandacht van hemzelf af zou leiden. De christenen vormden een uitstekend doelwit voor de woede en frustratie van de Romeinen. De keizer opende een felle klopjacht, de eerste van vele. Drie eeuwen lang was het christendom in Rome regilio illicita – een verboden religie. 

Toen de eerste Romeinen zich begin de eerste eeuw tot het christendom bekeerden, leefde er in Rome een kleine Joodse minderheid. Deze groep werd door de keizer erkend en hoefde de Romeinse goden niet te vereren. Maar dit gold niet voor de christenen. Belangrijk in het christelijke geloof was de opdracht om het geloof te verbreiden. De keizer zag die christelijke missie als een grote bedreiging. De goden hadden hem zijn macht geschonken, en hij moest daarom door al zijn onderdanen worden vereerd. Deze nieuwe religie, die zijn goddelijke status niet erkende, en iemand aanbad die als een misdadiger terechtgesteld was, bezorgde hun dan ook afkeer. Ook de gewone bevolking had weinig op met het nieuwe geloof. Er deden de meest fantastische verhalen de ronde, die de vooroordelen van de Romeinen alleen maar groter lieten worden. Nero maakte handig gebruik van deze vooroordelen en organiseerde regelmatig razzia`s. De keizer, die niet terugdeinsde voor verbranding, onthoofding, of erger, gebruikte deze vervolgingen om zijn rol als alleenheerster te vestigen. Op de meest gruwelijke manieren werden de christenen in de arena van het Colosseum omgebracht. 

Ook na de dood van Nero bleef de haat tegen de christenen sluimeren en werd om het minste geringste aangewakkerd. Onder Marcus Aurelius ( 161 – 180 v Chr ) stond het Romeinse Rijk onder politieke, militaire en economische druk. De noordelijke grens van Italië werd steeds aangevallen en hongersnood, ziekte en overstromingen teisterden zijn onderdanen. Toen de stad Lugdunum ( Lyon ) in 177 door een pestepidemie werd getroffen, werden de christenen algauw als hoofdschuldigen aangewezen. Met volledige instemming van de keizer werden ze door sodaten afgevoerd naar de stad en daar veroordeeld tot de wilde dieren. In de arena werden ze verscheurd en verslonden in het voorprogramma van de echte voorstelling, de gladiatorengevechten. De christenen werden tot in de uithoeken van het Romeinse rijk verschrikkelijk vervolgd. Het is te erg voor woorden wat er toen gebeurd is. Maar de vervolgingen sterkten de volgelingen juist nog in hun geloof. 

Ondanks de niets ontziende vervolgingen verspreidde het christendom zich razendsnel in Rome. De keizer en goden spraken de Romeinen steeds minder aan, er ontstond een spiritueel vacuüm. 

De eenvoudige boodschap en simpele regels van het christendom waren aantrekkelijk voor de Romeinen met hun vele vreemde goden. Terwijl de joden complexe regels moesten volgen, ging het in het christendom veel meer om het geloof zelf. 

In tegenstelling tot bij mystieke religies zoals de Isis of Mythra cultus werden er in het christendom geen eisen gesteld die met geslacht of status te maken hadden. Ook hoefde er niemand ingewikkelde ritus te doorstaan. Het eenvoudige verhaal van de timmermanszoon die aan het kruis stierf en het eeuwige leven beloofde, kreeg steeds meer aanhang. 

De armen en zwakkeren raakten gefascineerd door een geloof waarvoor de aanhangers zich lieten doden en martelen. De gemeenschap groeide snel, en via het Romeinse wegennet verspreidde het christendom zich snel door het hele Middellandse Zeegebied. In 200 leefden  er 200.000 christenen in het Romeinse rijk. Honderd jaar later waren het er ruim 6 miljoen. 

Begin de derde eeuw had de boodschap van Christus zoveel volgelingen gekregen, ook in de hogere kringen, dat ze niet langer genegeerd konden worden. De eerste doorbraak kwam in het jaar 311. De toenmalige keizer Galerius, voordien een ongenadig tegenstander van de christenen, zag in dat de bloedige vervolgingen geen zin hadden. Hij besloot op zijn sterfbed om christelijke kerken en diensten voortaan toe te staan. De christen moesten echter wel tot hun God bidden voor de veiligheid van ons, onze staat en zichzelf, aldus Galerius. Zo hoopte hij dat Jezus Zijn plaats tussen de andere goden in zou nemen en het keizerrijk een dienst zou bewijzen. 

De definitieve doorbraak kwam pas enkele jaren later onder Constantijn de Grote. Net als alle anderen die aanspraak maakten op de troon, zag ook Constantijn in dat de steun van christenen weleens bepalend zou kunnen zijn voor zijn succes. Hij liet een kruis schilderen op alle schilden van zijn leger, en behaalde tegen alle verwachtingen in een glansrijke overwinning. Constantijn zelf noemde het een triomf voor Christus. Sindsdien waren het Romeinse rijk en het christendom onlosmakelijk met elkaar verbonden.

 

Het Colosseum bezoeken bezorgt je gemengde gevoelens. Terwijl de gids vol trots over de gladiatorengevechten vertelt. voel ik me helemaal niet goed als ik naar de sombere gewelfde ruimtes onder de grond kijk. Hier zaten de christenen opgesloten, terwijl ze het gebrul van de wilde dieren hoorden. Hier zaten ook de gladiatoren gevangen, het waren slaven die vijf jaar lang ieder gevecht moesten winnen om te overleven. Na vijf jaar overwinningen waren ze vrij. Wat een bloed heeft hier gestroomd. ik kan niet begrijpen dat mensen hier gezellige groepsfoto`s willen maken. Maar het gebeurt. Ik voel meer voor stilte. Ik stel me voor hoeveel mensen hier getreurd hebben om een gedode dierbare.