Het boek Richteren is een belangrijk deel van het grote fresco dat de geschiedenis van Israël weergeeft, vanaf de verovering van Kanaän tot aan de Babylonische gevangenschap. In de Hebreeuwse Bijbel vormt het boek Richteren het eerste deel van de Profeten. Het biedt een kort overzicht van de historische en religieuze ontwikkeling van de Israëlieten na de verovering van Kanaän en voor de instelling van de monarchie. ( Richteren 21 : 25 ) De Nederlandse titel is de gebruikelijke vertaling van die in het Hebreeuws. Het woord kan ook aanvoerder, of leider betekenen. Richteren is genoemd naar de hoofdpersonen die optraden als leiders van Israël, in de tijd voorafgaand aan de monarchie. De richteren waren in de eerste plaats militaire leiders, door Jahweh geroepen om Zijn volk te bevrijden van vijandige onderdrukkers. Het was ook hun taak om Israël aan te sporen weer naar de wet van God te gaan leven.
Volgens een oude Joodse traditie was Samuël de auteur van dit Bijbelboek. Maar sommige teksten maken het plausibeler om een anonieme auteur te veronderstellen. Sommige conservatieve geleerden denken dat het gaat om een auteur die dit boek geschreven heeft aan het begin van de regering van koning David, voor de inname van Jeruzalem. ( Richteren 1 : 21 ) De schrijver heeft geen gebruik kunnen maken van de koninklijke archieven, maar heeft het moeten hebben van mondelinge overleveringen en schriftelijke verhalen. Veel mensen konden in die tijd al schrijven. ( Richteren 8 : 14 ) De bronnen heeft de schrijver in een een bepaalde vorm gegoten, hij heeft ze geïnterpreteerd in het licht van de wet en heeft zo een boek samengesteld. Dit feit maakt het boek Richteren een boek vol pedagogische kwaliteiten en inzichten.
Het boek Richteren is feitelijk een boek vol actie en horror. Je leest soms met afschuw de verhalen waarmee de schrijver het geestelijk falen van Israël illustreerde. De stijl van het boek is gevarieerd en levendig. Maar hoewel de auteur vele kleurrijke details vermeldde, heeft de benadering van de schrijver niets folkloristisch in zich: alles staat in dienst van de boodschap die hij ons wil overbrengen om te leren van dwalingen uit het verleden. De schrijver maakte gebruik van een literaire techniek: hij presenteert de feiten zodanig dat ze impliciet naar het verleden verwijzen. De roeping van Gideon ( Richteren 6 ) loopt parallel met die van Mozes. ( Ex. 3 en 4 ) De zaak van Gibea ( Richteren 19 ) herinnert pijnlijk aan het gedrag van Sodom. ( Genesis 19 ) Ook op andere plaatsen legt de schrijver bijna onmerkbaar een koppeling tussen verschillende perioden. De verschijning van de engel van de Heer aan Gideon en aan de ouders van Simson is hier een voorbeeld van.
Sommige richteren – Gideon, Jefta en Simson en de legeroverste Barak – worden in het N.T. genoemd bij de geloofshelden. ( Hebr. 11 : 32, 34 ) Deze leiders kregen van de Heere de moed en kracht om op beslissende momenten van de geschiedenis in te grijpen. Zij voorkwamen daarmee dat Gods volk schipbreuk zou leiden, waardoor de verwerkelijking van het Goddelijke plan geen doorgang zou kunnen vinden. Door het volk van God van zijn vijanden te bevrijden hebben de richters een rol gespeeld die een afschaduwing was van het werk van Jezus Christus. Hoewel het cruciale verschil met de Richteren de volkomen gehoorzaamheid van Jezus bleef, die in zondeloosheid alle mensenkinderen overtroffen heeft.
De Israelieten deden opnieuw dingen die de Heer afkeurde. daarom zorgde Hij ervoor dat ze onderdrukt werden door de Filistijnen. Dit duurde veertig jaar. Hoewel de Filistijnen in vergelijking met de Israëlieten maar vijf steden in bezit hadden, die niet bijzonder welvarend waren, onderdrukten ze hun buurland Israël. In die tijd woonde er in de omgeving van Sora een man die Manoach heette. Hij hoorde bij de stam Dan. de vrouw van Manoach was onvruchtbaar. Simson was afkomstig uit de stam Dan. Het erfdeel van deze stam grensde aan het gebied van de Filistijnen. Op een dag verscheen er een engel van de Heer met een bijzondere boodschap. “ Tot nu toe heeft u geen kinderen gekregen, maar u zult een zoon baren, hij zal Simson heten. Hij mag geen wijn of sterke drank drinken en niets eten dat onrein is. Zijn haar mag nooit door een scheermes worden aangeraakt, omdat hij vanaf het begin aan Jahweh gewijd zal zijn.” Naar de bepalingen uit Numeri 6 : 1 – 21 waren er drie voorwaarden aan een Goddelijke wijding verbonden: het gebruik van ieder product van de wijnstok was verboden, net zoals het knippen van het haar en van de baard, en het aanraken van een gestorvene. Dit maakte een persoon onrein. “ Uw zoon zal een begin maken met de bevrijding van Israël uit de greep van de Filistijnen.” verzekerde de engel de vrouw. De vrouw van Manoach moet diep onder de indruk van de verschijning van de engel zijn geweest. “ Hij zag er bijzonder ontzagwekkend uit. “ zei ze tegen haar man Manoach. “ Het leek een engel die bij God vandaan kwam. Ik heb hem daar niet naar gevraagd, en hij heeft mij daarover niets gezegd. “ toen vertelde ze Manoach gedetailleerd wat de engel had gezegd. Omdat Manoach God diende, begaf hij zich gelijk in gebed om met Jahweh te overleggen. “ Mag ik U vragen Heer, laat de godsman die U gezonden hebt toch nog een keer terugkomen om ons te zeggen wat wij moeten doen als de jongen eenmaal geboren is. “ God luisterde aandachtig en deed wat Manoach Hem vroeg. De engel van God kwam opnieuw naar de aarde. Toen Manoachs vrouw op het land bezig was, zag ze de verschijning opnieuw. Ze riep gelijk haar man. Manoach zag op zijn beurt de wonderbaarlijke verschijning van de engel, en stelde hem alle vragen die hij in gebed met de Heer besproken had. Nadat de engel zijn boodschap herhaald had wilde Manoach hem graag een offergave aanbieden. Maar de engel antwoordde dat hij dit offer persoonlijk niet aan zou nemen. Desalniettemin stemde hij toe in een offer. Voorwaarde was dat het een brandoffer voor de Heere zou zijn. Manoch – die feitelijk zijn ogen niet kon geloven toen hij de engel zag, vroeg deze naar zijn naam. “ Zeg ons toch uw naam “ drong hij aan, “ zodat wij u eer kunnen bewijzen wanneer uw woorden werkelijkheid geworden zullen zijn. “ De engel wees dit verzoek resoluut van de hand. “ Waarom vraagt u naar mijn naam? Die gaat het menselijk begrip te boven. “ Er restte Manoach niets anders dan zich maar aan het bereiden van het brandoffer te wijden. Hij nam een geitenbokje en wat brood en bracht het op een rotsblok ten offer voor de Heer. Op hetzelfde ogenblik dat het offer de steenrots aanraakte gebeurde er iets opzienbarends. Een felle steekvlam verteerde het offer, en nam tegelijkertijd de engel van God weg. In een fractie van een seconde steeg de engel op naar de hemel.
Met stomme verbazing zagen Manoach en zijn vrouw het gebeuren. Ze vielen op hun knieën en bogen diep voorover. Manoach besefte tot op de bodem van zijn hart wat er gebeurd was. “ We hebben God gezien! “ riep hij ontzet. “ Nu zullen we sterven! “ Manoachs vrouw bleef bij haar positieven. “ Als God ons had willen doden, had Hij ons offer niet aanvaard. Hij had ons zeker niet laten zien wat we nu zagen. En Hij had ons zeker niet zulke beloften gedaan. “ zei ze. Zoals de engel gezegd had, gebeurde het. De vrouw kreeg een zoon. Zijn ouders noemden hem Simson. Deze naam komt waarschijnlijk van het Hebreeuwse woord voor “ zon. “ De keuze is waarschijnlijk een afspiegeling van de vreugde van de tot dan toe kinderloos gebleven ouders. De jongen werd overgoten met de zegen van de Heer en groeide voorspoedig op. De Geest van de Heer kwam in hem zodat Simson deed wat de Heer wilde. Dat gebeurde voor het eerst tussen Sora en Estaol.