Psalmen 23

Psalm 23 is ongetwijfeld de meest bekende en geliefde psalm uit de Bijbel. Het is een lied van David dat door alle eeuwen heen in bijna elke taal uit het hoofd is geleerd, en op muziek gezet. Het psalter is een bron van inspiratie voor artiesten, musici en kunstenaars. 

Voor de gelovige is psalm 23 een bron van diepe troost en bemoediging. Het eenvoudige en daardoor juist schitterende taalgebruik vindt rechtstreeks een weg naar het hart. Onafhankelijk van tijdperk, taal of cultuur biedt de gevoelige inhoud een handvat om jezelf het vertrouwen van David toe te eigenen, en je daar deelgenoot van te maken. Misschien willen de eenvoudige zinnen je laten denken dat het geloof van David naïef of wel erg kinderlijk was, maar dit is absoluut niet het geval. 

De woorden van psalm 23 getuigen van de persoonlijke relatie die David met de Heere Zijn God had. David was al vanaf zijn jeugd vol van zang, muziek en aanbidding voor God. Toen hij de schapen van Isaï hoedde heeft hij daar al een begin mee gemaakt. De dagenlange eenzaamheid en het rondzwerven met de schapen boden hem de gelegenheid om veel met God alleen te zijn. Ongetwijfeld is toen zijn bijzondere band met de Heere ontstaan. 

Die band werd bevestigd toen hij eens een leeuw en op een andere keer een beer doodde, omdat deze dieren zijn kudden aanvielen. Die band met God is onwankelbaar vast gegroeid. Zo vast dat David ook bij tegenslag, en in doodsgevaar volledig op God bleef vertrouwen. 

Veel verklaarders denken dat David psalm 23 gedicht heeft toen hij al koning was. De psalm valt uitéén in twee delen. Het eerste deel gaat over de herder van David ( vs 1 – 4), het tweede over zijn gastheer ( vs 5, 6 ) Het midden van de psalm vormt tegelijkertijd het centrum. ‘ Want u bent bij mij ‘. Schitterende woorden die eigenlijk de reden vormen van het hele gedicht. David was zeker van de aanwezigheid van God in zijn leven. In welke situatie hij ook terecht kwam. 

De eerste en laatste regel van psalm 23 vormen een ‘ inclusio’ omdat de verbondsnaam Heere daarin gebruikt wordt. Deze naam komt verder in het psalter niet voor. Als je dit gegeven op je laat inwerken dan kom je tot de conclusie dat Davids psalm omringd wordt door de aanwezigheid van de Heere. David leeft, schrijft, en musiceert onder de aanwezigheid van God. Mooier kan het niet zijn. 

David valt met de deur in huis als hij schrijft:  ‘ de Heer is mijn Herder, ik kom niets tekort’ In het Oude Nabije Oosten werd het beeld van een herder vaak gebruikt om geestelijke zaken uit te leggen. De herder stond hierbij model voor de koning. Zoals een herder zijn schapen leidt, beschermt en van alle behoeften voorziet, zo hoort een koning om te gaan met het volk dat aan zijn zorgen is toevertrouwd. 

Het bijzondere aan psalm 23 is het feit dat David geen algemene terminologie gebruikt, maar de Heere aanduidt als zijn God. Met deze woorden komt zijn persoonlijke relatie met de Elohim naar voren. Omdat David zo dicht bij deze Koning leefde, ontbrak het hem nergens aan. Zijn God voorzag in alles wat hij zich maar bedenken kon.Omdat God Zijn koning was, wist David zich verzekerd van alles wat hij zich maar wensen kon en nodig had. David hoefde er feitelijk zelf niets voor te doen, het goede volgde hem, zijn leven lang. Zo liet Davids God hem rustig weiden in veilig groen, terwijl Hij hem tegelijkertijd naar rustig water leidde. 

In het Oosten waren groene weiden oasen temidden van rotsachtig, droog berggebied. Op een dergelijke plek was genoeg voedsel en water te vinden. De schapen vleiden zich in de weide neer om uit te rusten. Deze situatie duidt op voorspoed en zegen. De ‘ wateren van rust’  kenmerken zich door hun frisheid en er is sprake van herstel en genezing bij David.. Davids levenskracht keert terug. ‘ Hij leidt mij langs rustige paden, omwille van Zijn Naam ‘roept hij verheugd uit. Je ziet het gebeuren, nieuwe levenskracht, geest, en lichaamskracht!  Hierdoor zal David weer in staat zijn om nieuwe mogelijkheden te scheppen in zijn leven, of te laten scheppen door God beter gezegd. God Zelf doet David gaan over goed begaanbare paden, vrij van gevaar en moeilijke verleidingen. De uitdrukkingen die hier in de grondtaal gebruikt worden vinden weerklank in psalm 1. 

Niemand minder dan God Zelf helpt David om een zuivere goede levensweg te bewandelen. In het rechte spoor wordt de gerechtigheid van God volledig ervaren. Hoe mooi is dat! God komt aan zijn eer, en de ziel van David is als een gewaterde hof. God heeft zich aan David verbonden, en komt daarom Zijn beloften na. 

Alle woorden stralen rust en vrede uit. Maar dan verandert de toonzetting, er is sprake van gevaar. Ook spreekt David de Heere voor het eerst direct aan. Ook al gaat de dichter door een aardedonker dal, hij is niet bang. Want God Zelf biedt hem de overtuiging dat Hij bij hem is om hem richting te geven, en steun te bieden. Bescherming, ook dat. Want ook al lijkt David in rustiger vaarwater terecht te zijn gekomen, dat garandeert absoluut geen veiligheid, daarvan is David overtuigd. Hij is zo vaak in groot gevaar geweest, dat hij zich niet voor kan stellen ooit zonder gevaren of dreiging te leven. Dan brengt David zich de stok en staf van de herder in gedachten. Die zullen hem blijven leiden, geen twijfel mogelijk. Met ‘ troosten’ wordt bedoeld dat de angst van David tot bedaren wordt gebracht. 

De metafoor van de herder en zijn kudden wordt afgesloten en maakt plaats voor het beeld van een gastheer, en een tafel vol genodigden. Voor het eerst wordt er weer eens gesproken over vijanden. Maar gelukkig, ze kunnen David geen kwaad doen. God zelf nodigt David uit tot een maaltijd, terwijl de mensen die hem naar het leven staan, machteloos en jaloers toe moeten kijken. Deze situatie heeft ongetwijfeld te maken gehad met de maaltijden die David in het koninklijk paleis van Saul heeft gebruikt. Daar was hij altijd omringd door intriges en verraad. 

Nu is het totaal anders. David wordt gezalfd met olie, en zijn beker vloeit over, is tot aan de rand toe gevuld met heerlijke wijn. 

De laatste regels van het psalter spreken het vertrouwen uit dat Gods goedheid en verbondstrouw hem zijn hele leven lang zullen blijven navolgen. Bovendien zal hij tot in lengte van dagen in het huis van zijn Heer en God blijven. 

De woorden van psalm 23 doen je soms denken aan de Exodus. Maar er is meer. Omdat de beloften van dit lied de koning van Israël aangingen, vielen ze automatisch het hele volk ten deel. Zo ook de goedheid en goedertierenheid van God, ze waren voor heel Israël bestemd. Het levenspad van de koning en van zijn onderdanen is niet willekeurig, het wordt geleid door God. Op cruciale momenten weet de dichter zich gestuurd, en beschermd. 

Alles in het psalter bemoedigt ook hedendaagse gelovigen om zich te verwonderen over de genade van God, en hoop te hebben voor de onbekende toekomst. 

Daarom is psalm 23 te midden van alle ziekten, rampen en gevaren die ons omringen bijzonder geschikt, bemoedigend en vertroostend. 

(2) 23 Sons of Korah Psalms 23 – YouTube